Մարդու սոցիալականացման էությունը և նրա փուլերը

Մարդու փոխազդեցությունը հասարակության հետ նշանակում է` սոցիալականացում:Մարդը սոցիալա-կանացվում է հասարակության հետ, ուրիշ մարդկանց հետ հաղորդակցվելու միջոցով:

 Մարդու անձի սոցիալականացումը բացահայտվում է ադապտացիա հասկացության միջոցով:

 Ադապտացիան կենսաբանության կենտրոնական կամ հիմնական հասկացություններից է: Այդ նշանակում` կենդանի օրգանիզմի հարմարվելը միջավայրի պայմաններին, այսինքն` սոցիալական միջավայրին: Ելնելով ադապտացիա հասկացություններից, սոցիալականացումը դիտվում է որպես գործընթաց: Մարդու մուտքն է սոցիալական միջավայր և նրա հարմարվելը մշակութային, հոգեբանական, սոցիոլոգիական պայմաններին:

 Ավելի ճիշտ կլինի ուղղակի ասել` սոցիալականացում հասկացության իմաստը բացահայտվում է այնպիսի գործընթացներով, ինչպիսիք են ադապտացիան, ինքնազարգացումը, ինքնիրացումը: Ահա դրանց միասնությունն ապահովում է անձի օպտիմալ զարգացումը նրա ամբողջական կյանքում:

Այդ գործընթացը (անձի օպտիմալ զարգացումը)    անընդհատ է:

         Սոցիալական փուլերը կարելի է բաժանել այսպես.

Առաջին կամ վաղ փուլն ընդգրկում է երեխայի ծննդից մինչև դպրոց ընդունվելը և ապա` ամբողջ դպրոցական ուսուցումը:

Երկրորդ փուլն ընդգրկում է մարդու հասունացումը և աշխատանքային գործունեությունը:

           Երրորդ փուլը սկսվում է անձի աշխատանքային գործունեության դադարեցումից, անձի տարեց տարիքում:

Անձի սոցիալականացման և ձևավորման գործոնները

Սոցիալական են կոչվում այն գործոնները, որոնցում առկա են կամ ստողծվում են համապատասխան պայմաններ անձի սոցիալականացման համար: Մանկավարժ գիտնական Մուդրիկն առանձնացնում է սոցիալականացման հիմնական գործոնները, դրանք միավորվում են 3 խմբերում:

Ø  Մակրո (մեծ կամ խոշոր) գործոններ. դրանց շարքին են դասվում տիեզերքը,Երկիր մոլորակը, աշխարհը, հասարակությունը, պետությունը,որոնք ներգործում են անձանց վրա, բնակիչների բոլոր խմբերի վրա:

Ø  Մեզո (միջին) գործոններ. դրանց  մեջ են ընդգրկվում էթնոսը, այն բնակավայրը, ուր ապրում են մարդիկ` ռեգիոնը, գյուղը, քաղաքը, ավանը, զանգվածային տեղեկատվության միջոցները                                   (ռադիոն, հեռուստատեսությունը, կինոն, ներկայացումը, լրագրերը, գրականությունը և այլն):

Ø  Միկրո (փոքր) գործոններ. դրանց շարքին են դասվում մարդկանց վրա անմիջականորեն ներգործող միջոցները: Օրինակ` ընտանիքի անդամները , հասակակիցները, միկրոսոցիումը, կազմակերպությունները, որոնց միջոցով իրականացվում է սոցիալական դաստիարակությունը կամ ուղղակի սոցիալականացումը:

 Անձի սոցիալականացումը ընթանում է այն միջոցներով, որոնք հատուկ են տվյալ հասարակությանը: Դրանց շարքին կարելի է դասել երեխաների սնւնդը, խնամքը, ընտանիքում խրախուսանքի և պատժի մեթոդները. նույնը գործում է ուսումնական տարբեր ոլորտներում:

 Դեռահասության, պատանեկության տարիքի երեխաների վրա մեծ են հասակակիցների, աշխատանքային, մասնագիտական կոլեկտիվների ներգործությունները:

  Սոցիալականացման գործոնը մարդու զարգացման միջավայրն է, որը պետք է լավ կազմակերպվի: Զարգացնող միջավայրին ներկայացվում են մի շարք պահանջներ. նախ այնտեղ պետք է ստեղծվի բարոյահոգեբանական  առողջ մթնոլորտ:

 Սոցիալական գործոնները միաժամանակ սոցիալականացման միջոցներ են: Դրանց ավելացվում է նաև կենսաբանական գործոնը:

Անձի ձևավորման առաջատար անձն ինքն` է, նրա ինքնուրույնությունն ու ակտիվությունը: Նա մշտապես պետք է աշխատի իր կատարելագործման վրա, իր հոգեկանի վրա: Ե’Վ ուսուցման, և’ դաստիարակության   արդյունքների յուրացումը կախված է իրենից` անձից: